Uiterlijk 2 augustus 2021 wordt de nieuw vormgegeven Nederlandse identiteitskaart met vingerafdrukken en BSN in QR-code geïntroduceerd. Wat verandert aan het document en wat zijn de achterliggende redenen hiervoor? En wat betekent dit voor uitgevende en controlerende instanties? Projectleider Denise Jacobs (RvIG) en beleidsadviseur Arend-Jan Westerhuis (ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties) vertellen erover.
Wat verandert er voor de Caribische landen?
Implementatiemanager Rob uit de Bosch (RvIG): ‘De identiteitskaart is op Aruba, Curaçao en St. Maarten geen geldig identiteitsdocument. Met de e-functionaliteit kunnen inwoners de identiteitskaart wél gebruiken om op het hoogste beveiligingsniveau in te loggen via DigiD. Zo kunnen ze bijvoorbeeld betrouwbaar gegevens uitwisselen met de Sociale Verzekeringsbank. Straks kan ook de nieuw vormgegeven identiteitskaart op deze eilanden worden aangevraagd. We werken nu aan een volledig geautomatiseerd aanvraagsysteem. Elk eiland krijgt twee aanvraagstations met computers, een kluis en vingerafdrukapparatuur. Er komt een beveiligde netwerkverbinding met de Reisdocumenten Aanvraag- en Archiefstation (RAAS) van de Schipholbalie en medewerkers worden getraind in de processen.’
Overzicht wijzigingen identiteitskaart
Deze zomer krijgt de Nederlandse identiteitskaart de volgende toevoegingen:
- een blauwe EU vlag, met gele sterren en de letters NL;
- een nieuw kinegram (echtheidskenmerk);
- twee vingerafdrukken van de kaarthouder in de chip (net als het huidige paspoort);
- burgerservicenummer (BSN) in QR-code (BSN uit de machine readable zone en chip verwijderd);
- upgrade van het tactiel voelbaar geboortejaar.
Arend-Jan: ‘De Europese Commissie heeft vastgesteld dat de kwaliteit van diverse identiteitsdocumenten die in Europa geldig zijn, niet op orde is. Er kan met deze documenten veel te gemakkelijk fraude worden gepleegd. Er zijn identiteitsdocumenten in omloop met bijvoorbeeld een onbeperkte geldigheid of documenten die gemaakt zijn van papier. Lidstaten moeten deze documenten uitfaseren. Nu zijn via een verordening minimumeisen gesteld aan de identiteitskaart.’ ‘De identiteitskaart in Nederland is al van een heel hoog niveau’, benadrukt Denise. ‘We voldoen al aan veel kwaliteitseisen en hoeven minder aan te passen dan andere lidstaten.’
Inlogfunctie
Afgelopen januari is er een aanpassing gedaan. Er is een inlogfunctie aan de chip in de Nederlandse identiteitskaart toegevoegd. Daardoor kunnen burgers in de toekomst op het hoogste beschermingsniveau inloggen met hun identiteitskaart bij de Nederlandse overheid, het onderwijs, de zorg of pensioenfonds via DigiD. Op die manier inloggen zorgt voor maximale bescherming van iemands gegevens. Komende zomer vernieuwt de identiteitskaart op meerdere punten. Er wordt dan een nieuw document geïntroduceerd. Het huidige model van de identiteitskaart was afkomstig uit maart 2014. (Zie kader met alle vernieuwingen op een rij).
Prijsverhoging
Zo bevat de identiteitskaart straks, net als het paspoort, twee vingerafdrukken van de kaarthouder op de chip. Arend-Jan licht toe: ‘De verordening specificeert het gebruik van de vingerafdrukken. Ze mogen uitsluitend worden gebruikt om te verifiëren of iemand bij het document hoort en als controle of het om een authentiek document gaat. Alleen wettelijk gemachtigde instanties, bijvoorbeeld grenscontroleurs, mogen dit doen. Stel dat er twijfel bestaat over de gelijkenis tussen de pasfoto en de persoon die de identiteitskaart overhandigt, dan fungeert de vingerafdruk als een aanvulling. De vingerafdrukken staan alleen op de chip van het document. Zodra een document is uitgegeven worden de vingerafdrukken verwijderd uit de aanvraagsystemen. Er is geen database met alle vingerafdrukken. Burgers hoeven daardoor niet bang te zijn dat hun vingerafdruk wordt gebruikt bijvoorbeeld voor politieonderzoek naar onopgeloste misdaden.’
De vingerafdrukken leiden tot een hogere prijs van de identiteitskaart. Arend-Jan: ‘De uitgevende instanties zullen per aanvraag meer tijd kwijt zijn om vingerafdrukken af te nemen. Dit leidt tot een verhoging van het maximumtarief dat uitgevende instanties voor een identiteitskaart mogen vragen. Per document is dit bij gemeenten €3,55 en is dit bij ambassades €5,68. Deze verhoging wordt uitgewerkt in het besluit paspoortgelden. De identiteitskaart was al geschikt voor het opnemen van de vingerafdruk. Hierdoor is het mogelijk de kostprijs voor productie gelijk te houden, daar zijn we erg blij mee.’
De kwaliteitsstandaard voor vingerafdrukken wordt aangepast. De huidige standaard was aan vervanging toe. Gemeenten gebruiken hetzelfde apparaat, maar de marges liggen anders. Uiteraard gaan we uitgevende instanties hier tijdig instructies voor geven.
Gebruik vingerafdrukken
Met de introductie van de vingerafdruk in de chip van de identiteitskaart wordt gelijk de kwaliteitsstandaard voor de vingerafdrukken aangepast. Denise: ‘We gaan met een meer nauwkeurige kwaliteitsstandaard werken. De huidige standaard was aan vervanging toe. Gemeenten gebruiken hetzelfde apparaat, maar de marges voor welke kwaliteit voldoende is, liggen anders. Uiteraard gaan we uitgevende instanties hier tijdig instructies voor geven.’ Arend-Jan: ‘Een betere kwaliteitsstandaard verkleint de kans dat de vingerafdruk bij een verificatie op later tijdsstip niet geschikt is. Uiteindelijk heeft met name de houder daar zelf baat bij. Het is immers erg vervelend als er over je identiteit getwijfeld wordt. Dit belang wordt alleen maar vergroot, omdat momenteel werk gemaakt wordt van het ontsluiten van toegang tot de vingerafdrukken. Tot dusver konden alleen gemeenten de vingerafdrukken uitlezen. Inmiddels mogen de Nederlandse grensautoriteiten dit ook. Ook zijn we begonnen aan het proces tot wederzijdse toegang met Finland. Dit houdt in dat de daartoe gemachtigde Finse autoriteiten de vingerafdrukken uit Nederlandse documenten kunnen uitlezen, en andersom kunnen de Nederlandse autoriteiten dit dan van de Finse documenten. We hopen voor het einde van het jaar deze uitwisseling met diverse andere lidstaten afgerond te hebben.’
QR-code
Behalve de EU-verordening speelt een toezegging aan de Tweede Kamer. Denise: ‘Er is toegezegd dat we een QR-code met het burgerservicenummer (BSN) toevoegen aan de achterkant van de identiteitskaart en het paspoort. Arend-Jan: ‘Nu staat het BSN nog in de drie regels op de voorkant van het paspoort. Het is niet verboden om een kopie van een paspoort of identiteitskaart te maken, wel wordt aangeraden om het BSN weg te strepen met behulp van de app KopieID. Het is namelijk verboden voor ongeautoriseerde partijen om het BSN te verwerken. Om die reden is besloten het BSN naar de achterkant te verplaatsen. Omdat diverse organisaties het BSN machinaal willen verwerken, wordt een QR-code toegevoegd.’
Andere vernieuwingen
Denise: ‘Naast de vingerafdruk, de kwaliteitstandaard van de vingerafdruk, EU-logo wordt een nieuw kinegram geïntroduceerd. Dit is een eerstelijns echtheidskenmerk dat van kleur en vorm kan wijzigen door het document te kantelen. Net als de invoering van de QR-code grijpen we deze EU-verordening aan om ook andere zaken van de identiteitskaart te vernieuwen, zodat we de kaart over een tijdje niet weer hoeven te wijzigen. Zo wijzigen we het materiaal van het document, dat wordt duurzamer en wordt de tactiliteit (voelbaarheid) van het geboortejaar verbeterd.
Juridische uitdaging
Hoe verloopt het project tot nu toe? Arend-Jan: ‘We hebben van Europa twee jaar de tijd gekregen voor al deze wijzigingen. Dat is best uitdagend. Ten eerste is er de technische taak om een nieuwe kaart te introduceren, met alle eisen vanuit de Europese Commissie. Anderzijds hangt er een wetgevingstraject aan vast. De Nederlandse Paspoortwet mag namelijk niet in strijd zijn met de verordening. In de Paspoortwet, een Rijkswet die een uitgebreider traject kent dan een nationale wet, staat dat de Nederlandse identiteitskaart is uitgezonderd van de vingerafdruk. Ook vereist de verordening dat in het aanvraagproces van een identiteitskaart minstens één contactmoment is, terwijl wij een uitzondering hadden geregeld op de verschijningsplicht, als iemand niet in staat is te verschijnen. Dit heeft vooral in het buitenland gevolgen. De Tweede Kamer behandelt de wetswijziging momenteel. Daarnaast wijzigen we diverse lagere regelgeving. We hebben die twee jaar echt nodig gehad.’
Beleid, wetgeving en uitvoering werken intensief samen. En we trekken samen op in de communicatie richting burgers, gemeenten, het Caribisch deel van het Koninkrijk, het ministerie van Buitenlandse Zaken en controlerende instanties.
Status project
Beleid, wetgeving en uitvoering werken intensief samen. Denise: ‘We zorgen er samen voor dat wat in beleid is opgesteld ook wordt ontwikkeld en goed in wetgeving wordt verankerd. En we trekken samen op in de communicatie richting burgers, gemeenten, het Caribisch deel van het Koninkrijk, het ministerie van Buitenlandse Zaken en controlerende instanties. Een goede communicatie over de wijzigingen en het overgangsweekend is belangrijk. Met enkele wijzigingen zijn de uitgevende instanties al bekend, waaronder het afnemen van de vingerafdruk. Dit omdat de vingerafdruk momenteel ook al in het paspoort wordt opgenomen. Dat de BSN verdwijnt uit de chip en MRZ en geplaatst wordt in een QR-code en op de achterkant zal wel even wennen zijn voor de controlerende instanties. Inmiddels is de ontwikkelfase afgerond en gaan we nu de testfase in. Het is van belang dat we in deze fase testen dat alles goed werkt, zodat de burger na het overgangsweekend de nieuw vormgegeven Nederlandse identiteitskaart kan aanvragen en in ontvangst kan nemen.
Meer informatie
Raadpleeg de veelgestelde vragen over de wijzigingen van de Nederlandse identiteitskaart. Binnenkort informeren we uitgevende instanties en controlerende instanties over de invoeringsdatum en de wijzigingen in werkprocessen. Ook komen er visuele middelen en informatieteksten beschikbaar over de wijzigingen van de Nederlandse identiteitskaart die uitgevende instanties in kunnen zetten in hun communicatie naar burgers.
