‘Het belang van de ouders staat voorop, niet de regelgeving’

Al sinds 3 februari 2019 kunnen ouders die dat wensen hun levenloos geboren kind laten registreren in de Basisregistratie Personen (BRP). Ook kunnen zij met terugwerkende kracht kinderen laten registreren die in het verleden levenloos ter wereld kwamen. Vanaf 1 januari 2022 biedt de Wet BRP meer ruimte. Dan wordt het onder meer mogelijk om een registratieverzoek te doen als een kind na de geboorte heeft geleefd en is overleden vóór 1 oktober 1994 of vóórdat de ouder zelf als ingezetene in de BRP was geregistreerd. Bovendien kunnen ook inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba (de BES-eilanden) hun levenloos geboren kinderen laten registreren.  

Petitie 

De wetswijziging uit 2019 kwam voort uit een petitie van ouders die het als een groot emotioneel gemis en als feitelijk onjuist hadden ervaren dat hun levenloos geboren kind niet in de BRP voorkwam. Knops: ‘Dit onderwerp leefde enorm onder een grote groep mensen. De verwerking van de droevige gebeurtenis van een levenloos geboren kind is persoonlijk en kan voor elke ouder anders zijn. Er was veel verborgen verdriet. Als een kind dood ter wereld kwam, bepaalde de wet eigenlijk dat het geacht werd niet te hebben bestaan. De petitie werd dan ook door ruim 80.000 mensen ondertekend.’ 

Bijzonder Kamerdebat 

Met een relatief kleine wetswijziging zouden heel veel mensen kunnen worden geholpen. ‘Dat het onderwerp leefde, bleek ook wel op 4 oktober 2018, toen de initiële wetswijziging in de Tweede Kamer werd behandeld’, vertelt Knops. ‘Enkele Kamerleden legden als het ware getuigenissen af over wat hun familieleden of vrienden was overkomen. Het was een bijzonder Kamerdebat met een grote eensgezindheid en vastberadenheid om deze wijziging te laten slagen.’ 

Vertrouwen 

In het debat kwam nog wel de vraag aan de orde hoe je de registratie van een levenloos geboren kind als overheid kunt controleren als er bijvoorbeeld gegevens ontbreken. ‘Ik had weliswaar begrip voor die vraag’, zegt Knops. ‘Maar tegelijkertijd heb ik aangegeven dat ik vind dat je in dit soort gevallen echt moet uitgaan van het vertrouwen dat mensen die zo’n verzoek doen dit naar eer en geweten doen. Dat draagt ook bij aan een goede relatie tussen overheid en burgers.’ 

Serve the people 

Eén van de initiatiefneemsters van de petitie was Natasja Geyteman. Op 12 oktober 2020 overhandigde zij het eerste exemplaar van haar boek Noem mijn naam en ik besta aan de staatssecretaris. Daarmee wilde zij haar dank betuigen aan de medewerkers van het ministerie die vanaf het begin aan deze wetswijziging hebben meegewerkt. Knops: ‘Natasja heeft laten zien hoe je een onderwerp dat zó leeft onder burgers op een positieve manier bij de overheid op de agenda zet. En hoe je het daar houdt totdat het wetstraject in beide Kamers is afgerond. Het bezoek van Natasja en haar gezin aan het ministerie was voor mij dan ook een bijzonder moment. Wij werken hier meestal aan grote, abstracte stelselwijzigingen. Die zijn natuurlijk belangrijk. Maar mijn motto is: serve the people. Dát is wat wij - bestuurders, ambtenaren, volksvertegenwoordigers - moeten doen. En dan is deze wetswijziging een mooi voorbeeld van hoe je op een betrekkelijk eenvoudige manier een groot verschil kunt maken.’ 

Coproductie 

In de zomer van 2020 namen beide Kamers het wetsvoorstel om de registratiemogelijkheden van levenloos geboren kinderen vanaf 1 januari 2022 te verruimen unaniem aan. ‘Dat maak je niet zo vaak mee, zeker niet bij wetsvoorstellen die voortkomen uit een burgerinitiatief’, aldus Knops. ‘De meeste wetsvoorstellen worden toch ingediend door de regering of zijn een initiatief van de Tweede Kamer. In dit geval was er echt sprake van een coproductie, waarbij initiatiefnemers, ambtenaren en Kamerleden nauw met elkaar samenwerkten.’ 

Iets heel bijzonders 

En onvermijdelijk komt bij deze wetgeving ook juridische fijnslijperij kijken. ‘Maar wetten vinden altijd hun oorsprong in de wens om iets te veranderen’, weet Knops. ‘Ik werd na de wetsbehandeling aangesproken door mensen die zo’n 40 jaar geleden een kind hadden verloren. Dankzij de initiële wetswijziging uit 2019 konden zij die treurige gebeurtenis nu een plek geven. Dit soort verhalen maakt deze wetswijziging én de verruiming daarvan per 1 januari 2022 tot iets heel bijzonders.’